O kuchni fińskiej

Jak zdążyliście się już zorientować, kuchnia fińska charakteryzuje się prostotą zarówno w doborze składników jak i ich przygotowaniu. Najważniejszymi składnikami są zboża, ryby, mięso, mleko i jego przetwory oraz owoce leśne. Za tę prostotę odpowiedzialny jest surowy klimat, który znacząco ograniczał kulinarne fantazje. Jednakże, mimo niesprzyjających warunków, Finowie potrafili wydobyć to co najlepsze z dostępnych im produktów. W kuchni fińskiej występują także wyraźne różnice regionalne, ale o tym innym razem.

Kuchnia fińska została również ukształtowana przez biedę, a także niebywałą (protestancką) skromność. Mało kto wie, że ostatnia wielka klęska głodu w Europie zachodniej miała miejsce w Finlandii w latach 1866-1868. W wyniku głodu zmarło około osiem procent ludności. W czasach Wielkiego Głodu często głównym pożywieniem był chleb - pettuleipä, przygotowywany z mąki żytniej i zmielonego łyka sosnowego.

Po drugiej wojnie światowej wraz z napływen ludności przesiedlonej z Karelii, do kuchni fińskiej zostają właczone nowe dania, jak Karjalanpaisti czy Karjalanpiirakat.

Kolejna rewolucja w kuchni fińskiej nastąpiła w latach 70. XX wieku i była związana z dużą migracją do miast oraz ogromnym wzrostem zatrudnienia kobiet. Z jednej strony już w szkołach uczono dzieci zdrowego odżywiania, w telewizji pojawiły się pierwsze programy kulinarne, uczące Finów jak np. robić surówki i nierozgotowywać warzyw. Z drugiej natomiast, emancypacja kobiet spowodowała znaczny wzrost produkcji gotowej żywności, oraz spopularyzowania mrożonek. Do najpopularniejszych mrożonek należał kurczak oraz mieszanka kukurydza-groszek-papryka (dostepna w sklepach do dzisiaj). Największym rarytasem były mrożone krewetki, przynoszące odrobinę egzotyki na fińskie stoły. Do kulinarnych nowości w tym okresie należy również zaliczyć: świeże soki oraz wzrost spożycia białego pieczywa i jogurtów.

W latach 80. XX wieku wraz ze wzrostem poziomu życia, zmieniły się upodobania kulinarne Finów. Właśnie na ten okres przypadają lata największego spożycia mięsa, a spaghetti stało się jednym z najpopularniejszych dań. Nastąpił znaczny wzrost zainteresowania jedzeniem oraz winem, w gazetach pojawiały się specjalne dodatki kulinarne. W 1987 roku pierwsza fińska restauracja otrzymała gwiazdkę Michelin.
Ale lata 80. to niestety też zachwyt fast foodami, w 1984 roku pierwszy McDonald's otworzył swoją restaurację.
Ciekawostki z tego okresu to narodziny wielkiej miłości Finów do mikrofalówek i owoców kiwi. Torty kanapkowe stały się daniem obowiązkowym w czasie każdej rodzinnej uroczystości. Dodatkową zmianą było zwycięstwo margaryny nad masłem.

Lata 90. XX to znowu czasy zaciskania pasa ze względu na wielki kryzys ekonomiczny, który niejako zmusił Finów do gotowania i pieczenia w domu.
Wzrost zainteresowania pochodzeniem produktów w tym okresie był związany z przystąpieniem Finlandii do Unii Europejskiej. Czasami przybiera to formy wręcz fanatyczne. Dla niektórych Finów, jedynie fińskie produkty nadają się do spożycia jako jedyne bezpieczne i zdrowe. Do tej kategorii zaliczają się moje ulubione fińskie, zielone i cholernie drogie pomidory ;-)
Mniej więcej w tym samym okresie Finowie polubili sałaty, wynikało to zapewne z większej świadomości i wiedzy dotyczącej zdrowego odżywiania (edukacja!) . Pod koniec lat 90. XX furrorę na stołach robił łosoś z cytrynowym pesto, sałatka z krewetkami, czekoladowy mus i bezy. Wtedy również zmywarki zawojowały fińskie kuchnie.

Wiek XXI w fińskich domach to istna rewolucja kulinarna. Fińskie dania przez chwilę musiały ustąpić miejsca kuchni chińskiej, japońskiej, tajskiej oraz meksykańskiej. Finowie zaczeli również więcej podróżować i smakować. Gotowanie stało się kolejny raz jednym z najbardziej lubianych zajęć. Zaczęto zwracać coraz większą uwagę na sposób produkcji żywności i powoli produkty ekologiczne zyskiwały popularność.
Z drugiej strony kuchnia skandynawska i  nordycka stała się również obiektem zainteresowań w innych krajach. Finowie często chętnie wracają do własnych kulinarnych korzeni i  próbują (z sukcesem) nadać swoim ulubionym daniom nieco bardziej nowoczesny wygląd, a także smak.
Tradycyjna kuchnia fińska jest trochę jak Finowie - prosta i zgodna z naturą.

*informacje dotyczące poszczególnych okresów według książki  "et klassikot, lukijoiden rakkaimmat reseptit", Sanoma Magazines 2012.